مقدمه
امروزه با سواد بودن صرفا به خواندن و نوشتن محدود نمی شود بلکه سواد به معنی ومفهوم واقعی آن در یک جامعه داشتن سواد خواندن و نوشتن به همراه دانستن علوم کامپیوتر و زبان انگلیسی می باشد .آموزش زبان انگلیسی در مدارس ایران از کلاس اول راهنمایی آغاز می گردد و دانش آموزان ۷ سال این زبان را می خوانند اما چون آموزش زبان انگلیسی در ایران برنامه ریزی شده و طبق ضوابط خاص یادگیری زبان بین الملل در سایر کشور ها نمی باشد لذا امروزه فارغ التحصیلان دارای مدرک دکترا و فوق لیسانس و لیسانس و... نمی توانند به خوبی زبان انگلیسی را صحبت کنند. هرساله مبالغ هنگفتی صرف آموزش زبان انگلیسی در نظام آموزشی ایران میشود، اما متاسفانه نتیجهای که باید در یادگیری پدید آید، چندان مطلوب نیست. آمارها نشان میدهد که کمتر از پنجدرصد ایرانیها میتوانند به زبان انگلیسی تکلم کنند. همچنین بیش از 92درصد از داوطلبان ورود به دانشگاهها کمتر از 10درصد تستهای مربوط به درس زبان انگلیسی را درست جواب میدهند
روش آموزش زبان
آموزش زبان انگلیسی با توجه به ویژگیهای خاص این درس،همواره با مشکلات و مسائلی همراه بوده و بیش از همه، برای دبیران و مدرسان آن که در ارتباط مستقیم با امر آموزش هستند،ملموس و مطرح است.مهمترین دلیل این امر این است که روش تدریس زبان در مدارس ما یک روش قدیمی و بدون بازده است و اگر ما سالها هم با همین رویه پیش برویم، هیچ تغییری در کیفیت یادگیری دانشآموزان پیدا نخواهد شد. در این روش جز صرف منابع مالی و انسانی فراوان، سود دیگری عاید دانش آموزان و جامعه نخواهد شد.چون این روشی منسوخ و غیرکاربردی است و هم اکنون در دنیا از روشهای جدیدتری برای یادگیری زبان دوم استفاده میشود. وقتی که یک فرد زبان مادری را یاد میگیرد، در ابتدا فقط از اطرافیان عبارتی را میشنود و بعد صداهایی را تولید میکند و بعد این صداها به ادای واژهها و آواهای ناقص تبدیل میشود و پس از آن کلمات بهطور صحیح ادا میشوند و در نهایت کودک جملات را میسازد و به این طریق کودک زبان مادری خود را یاد میگیرد. این سیستم یادگیری، سیستمی است که از طرف زبان شناسان برای یادگیری زبان توصیه میشوددر روش فعلی تدریس، از اولین روز تدریس حروف الفبا و سپس کلمات را از طریق نوشتن آموزش میدهند که این روش دیگر کاربردی ندارد. زبانشناسان بر چهار مهارت صحبت کردن، شنیدن، خواندن و نوشتن تاکید میکنند.
روش آموزش لغات انگلیسی
روش کارت های نمایش
استفاده از کارتهای نمایش سریعترین روش برای مرور لغاتی است که نیاز به تکرار دارند. این روش بسیار مؤثر و در عین حال کم هزینه است.روش کار بدین صورت است که یک دسته کارت مقوایی، در اندازهای که در جیب جا شوند، تهیه میکنید، در یک روی آن لغت انگلیسی را مینویسید و در سمت دیگر کارت معنی آن را به فارسی وارد میکنید. همانطور که کارتها را مرور میکنید، لغتها را به دو دسته تقسیم میکنید: آنهایی که معنی آن را فوراً به خاطر میآورید و آنهایی که به راحتی نمیتوانید معنی آن را به خاطر آورید. به مرور لغتهایی که هنوز به آنها تسلط پیدا نکردهاید آنقدر ادامه میدهید تا اینکه مطمئن شوید آنها را بخوبی یاد گرفتهاید.
روش تصویر سازی ذهنی
در این روش شما یک لغت انگلیسی را با یک لغت فارسی که تلفظ یا املای مشابهی دارد، به نحوی مرتبط می کنید که الزاماً از لحاظ معنایی با هم ارتباطی ندارند. بعنوان مثال اگر شما برای اولین بار به لغت tongue (تانگ: به معنی زبان) برخوردید، متوجه میشوید که تلفظ آن شبیه تانک در فارسی است. بنابراین میتوانید در ذهنتان مجسم کنید که بجای زبان، یک تانک از دهان کسی در حال خارج شدن است!
مثال دوم: فرض کنید شما به لغت در valorous به معنی شجاع بر میخورید. در این حال میتوانید در ذهن خود چنین مجسم کنید که در کنار دریا ایستادهاید و مشغول تماشای والها هستید. والها یکی یکی به سطح آب میآیند ولی به محض اینکه شما را میبینند میترسند و فرار میکنند، تا اینکه یک وال روس (یک وال از کشور روسیه) به سطح آب میآید و بجای اینکه از شما فرار کند، به سمت شما میآید. شما با خود میگویید: وال روس، شجاع است!
این تکنیک به شما کمک میکند تا هر چه بهتر معانی لغات را بخاطر بسپارید. همچنین گفته میشود که هرچقدر تصویر ساخته شده عجیبتر باشد، به خاطر آوردن آن هم آسانتر خواهد بود.
روش آموزش گرامر انگلیسی
در امر آموزش زبان خارجی به زابن آموزان کمک می شود تا مهارت های "شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن" را به خود توسعه داده و دانش ساختاری پایه و واژگان ضروری زبان را در خود تقویت نمایند. شرکت فعال و همکاری گروهی دانش آموزان در فرآیند تدریس، دستیابی اهداف فوق را آسان تر می سازد. از جمله موارد مورد تاکید در امر آموزش زبان عبارتند از:
1. به کار گیری دانش اموزان در فعالیت های عملی (Practical Tasks) مرتبط با شرایط واقعی زبان انگلیسی.
2. ارائه فرصت کافی به دانش آموزان جهت تعامل (interaction) با یکدیگر.
3. بهره گیری ازفعایت های دو نفره و گروهی جهت انجام فعالیت های جمعی به گونه ای که هر دانش آموز در یک کار گروهی دارای و ظیفه خاص باشد.
4. برقراری تناسب مطلوب بین فعالیت ها از نظر کاربرد صحیح زبان (accuracy) و نیز به کارگیری روان و سلیس زبان (fluenct)
5. ایفای نقش معلمین به عنوان تسهل کننده آموزش به گونه ای که معلم محوری در کلاس کاهش یافته و فعالیت های مبتنی بر یادگیری (Learning – directed activites) افزایش یابد.
6. فرآیند ارزشیابی تداوم بخش فعالیت های مهارتی در آموزش و یادگیری باشد.
7. انجام کارهای گروهی، سرودها، بازی های زبانی و ایفای نقش در کلاس.
روش های موجود در تدریس گرامر
در تدریس گرامر دو روش اصلی وجود دارد : روش استقرائی Deductive و روش قیاسی Inductive .
ـ روش استقرایی : در این روش معلم ابتدا قاعده را توضیح می دهد و سپس براساس آن قاعده یک سری نمونه و مثال ارائه می دهد .
ـ روش قیاسی : معلم یکی سری ابزار و نمونه در اختیار فراگیر قرار می دهد تا از طریق آن ها به قاعده گرامری برسد .
ـ روش اول بیشتر معلم محور بوده و روش دوم دانش آموز محور است .
در روش اول در قسمت تدریس قاعده وقت کمتری صرف می شود و در نتیجه باعث می شود زمان بیشتری برای تمرین مطالب در اختیار معلم قرار بدهد . از این روش می توان برای دانش آموزان سطوح پایین استفاده کرد .
روش قیاسی برای دانش آموزانی مؤثر است که یک پیش زمینه ای از زبان دارند ودر نتیجه به وسیله این روش می توان آن ها را تشویق کرد که با تکیه بر معلومات خود به فهم قاعده مورد نظر بپردازند .
شیوه تدریس : PPP
تدریس گرامر به روش استقرایی (Deductive) به این شیوه
شبیه است .
در این شیوه معلم مطالب مورد نظر را به فراگیران ارائه داده و در چهارچوب یک سری
فعالیت های کنترل شده به آن ها فرصتی برای تمرین می دهد . در مراحل پایانی که تا
حدی مطلب گرامری را فراگرفتند فعالیت های آن ها با آزادی بیشتری همراه خواهد بود .
از این شیوه می توان برای تدریس
قسمت های مجزا و مستقل استفاده کرد . استفاده از این شیوه برای سطوحی که دانش
آموزان باید در یک زمان مطالب گرامری را با هم مقایسه
کنند کارآیی ندارد .
ـ معلم وقتی یک مطلب گرامری را ارائه
داد می تواند از دو نوع تمرین
استفاده کند : Mechanical practice و Meaning ful practice .
Mechanical practice : دانش آموز تمرین را بدرستی انجام می دهد ولی روی معنی آن فکر نمی کند . در این جا تأکید بیشتر روی فرم و شکل ساختار دستوری است .
Meaning ful practice : دانش آموزان باید برای انجام تمرین فکر کنند و آن را بفهمند .
ـ Presentation :
در این مرحله معلم مطلب جدید گرامری را در قالب یک متن معنی دار ارائه می دهد . در این جا معلم می تواند از شیوه های هم چون نوشتن متن روی تخته ، فلش کارت و بازی Role play استفاده کند . بعد معلم می تواند چند تمرین شفاهی را انجام دهد .
در طول مرحله اول باید حتماً اشتباهات
تلفظی و گرامری فراگیران
تصحیح شود . نکته قابل ذکر این است که اگر مطلب درسی
با دقت ارائه شود
و تمرین های مناسب و کافی هم ارائه گردد می توان امیدوار بود که اشتباه رخ ندهد
ولی گاهی مواقع بروز اشتباه و خطا اجتناب ناپذیر است . بروز
اشتباه یک بخش طبیعی در امر یادگیری است و نشانه پیشرفت دانش آموزان درگذر از زبان
مبدا به سمت زبان مقصد است . عده ای بر این باورند که تصحیح اشتباه فراگیر خیلی
لازم نیست و کم کم با پیشرفت دانش آموز ، اشتباهات وی هم از بین می رود ولی
اشتباهات گرامری به عنوان ابزاری در پیشرفت تدریس و یادگیری زبان انگلیسی باید
حتماً تصحیح شوند .
ـ practice :
در این قسمت می توان از فعالیت هایی چون تمرین های جاخالی ،جانشینی ، سوال و جواب ، مرتب کردن کلمات پراکنده ، وصل کردن جملات به تصاویرشان و …استفاده کرد . می توان از تمرین های کتاب هم استفاده کرد و در ضمن فعالیت ها باید حتماً و به طور دقیق کنترل شوند .
-Production
در این مرحله معلم می تواند با توجه به
نوع مطلب و سطح فراگیران
از کارهایی هم چون نمایش ، مصاحبه ، گفتن تفاوت های بین دو تصویر
و …بهره
گیرد
. در این قسمت دانش آموزان در انجام فعالیت ها آزادترند . در این قسمت معلم می
تواند با یادداشت اشتباهات دانش اموزان در هنگام مرور مطالب تدریس شده به رفع آنها
بپردازد و روی آنها بیشتر تمرین داشته باشد .
روش تدریس پیشنهادی نکات دستوری: (1)
الف) مرحله معرفی (Presentation)
1. از دانش اموزان بخواهید تا کتاب های خود را بسته و به شما گوش دهند.
2. با بکاگیری از اشایئ و موقعیت های موجود در کلاس، لوحه، فلاش کارت و غیره ... جملت معنی دار کوتاه بسازید که در ان ساختار جدیدی به کار رفته باشد.
3. بعد از معرفی نکته زبانی جدید با چند سئوال مختصر ، میزان فهم دانش آموزان را ندازه بگیرید.
یک مرحله تمرین (ORAL Drills)
1. از دانش اموزان بخواهید تا کتاب های خود را بسته و به شما گوش دهند.
2. جمله "الکو" که نکته زبانی جدید را در خود دارد چند بار بلند خوانده شود.
3. از دانش آموزان بخواهید که بعد از شما تکرار کنند.
4. از دانش اموزان بخواهید تا با استفاده از کلمات داده شده، جملا ت را بازگو کرده و تغییرات لازم را اعمال کنند. لازم به تذکر است که انجام برخی تمرینات شفاهی نظیر"سئوال و جواب" در خصوص تصاویر ممکن است با بسته بودن کتاب میسر نباشد، لذا از دانش اموزان بخواهید در انجام این تمرینات به کتاب ها نگاه کنند.
ج) مرحله تولید (Written Exercises)
انجام موفقیت آمیز تمرینات شفاهی از طرف دانش آموزان ممکن است تضمین کننده به کار گیری صحیح نکات تدرس شده در تمرینات نوشتاری نباشد. لذا لازم است دانش آمزان تمرینات نوشتاری را بدون کنترل معلم انجام دهند تا ارزیابی بهتری از دانش خود داشته باشند.
1. نحوه انجام هر یک از تمرینات را به طور خلاصه توضیح داده و در صورت نیاز یک نمونه انجام دهید.
2. از دانش آموزان بخواهید تا تمرینات را در منزل انجام داده و در جلسه بعد در کلاس مورد ارزیابی قرار گیرد.
نتیجه گیری
استفاده از متدهای آموزشی کهنه و بی توجهی به روشهای آموزشی نوین در کتب درسی زبان انگلیسی و نیز در کلاسهای زبان انگلیسی در مدارس. در دنیای امروز محققان در زمینه آموزش زبان به طور مداوم در حال کار بر روی روشهای موجود و طرح ریزی روشهای تدریس زبان کارآمد تر هستند. اما متأسفانه روند تغییر و تحول در نظام آموزشی ما بسیار کند است. در روش سنتی موجود مدرس می کوشد تنها با استفاده از کتاب درسی تدوین شده و تدریس گرامر زبان انگلیسی آن هم با روش سنتی بر دانستهای زبانی دانش آموزان بیفزاید و در ارزشیابی نیز تأکید مدرس تنها بر برخی از جنبه های محدود زبانی است.
منابع
http://amlash-english.blogfa.com/post/3
http://azahrakashmar.persianblog.ir/post/16/